ડિજિટલ બેંકિંગમાં મોટા ફેરફાર, સેવા શરૂ કરતા પહેલા બેંકોએ લેવી પડશે તમારી મંજૂરી

Digital Banking Service: RBI ડિજિટલ બેંકિંગને વધુ સુરક્ષિત બનાવવા માંગે છે. આ માટે નવા નિયમો પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવ્યા છે. હવે બેંકોએ ગ્રાહકોને ડિજિટલ સુવિધાઓ પૂરી પાડતા પહેલા તેમની સ્પષ્ટ સંમતિ લેવી પડશે. આ ડ્રાફ્ટમાં બીજું શું ખાસ છે.

Digital Banking Service: ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ડિજિટલ બેંકિંગને ગ્રાહકો માટે વધુ સુરક્ષિત, પારદર્શક અને ફાયદાકારક બનાવવા માંગે છે. આ માટે, તેણે નવા નિયમોનો ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યો છે. આ નિયમો અનુસાર, હવે બેંકો ગ્રાહકને કોઈપણ ડિજિટલ બેંકિંગ સુવિધા પૂરી પાડતા પહેલા તેની સ્પષ્ટ અને રેકોર્ડ કરેલી મંજૂરી (સંમતિ) લેશે. એટલે કે, તમારી 'હા' વગર, તમને ઓનલાઈન કે મોબાઈલ બેંકિંગની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવશે નહીં.

નવા નિયમો શું કહે છે?

જો બેંકો એવી કોઈ ડિજિટલ સુવિધા શરૂ કરવા માંગતી હોય જેના દ્વારા પૈસાના વ્યવહારો (જેમ કે ફંડ ટ્રાન્સફર, લોન લેવી), તો તેમણે પહેલા RBI પાસેથી ખાસ પરવાનગી લેવી પડશે. આ ઉપરાંત, દરેક ગ્રાહકને તે સુવિધા આપતા પહેલા, તેમની સંમતિ પણ લેવી પડશે અને તેને સુરક્ષિત રાખવી પડશે.

ડિજિટલ બેંકિંગ પ્રદાન કરતી વખતે, બેંકોએ IT આઉટસોર્સિંગ, ડિજિટલ ચુકવણીની સુરક્ષા, છેતરપિંડીથી રક્ષણ જેવા તમામ નિયમોનું પાલન કરવું પડશે. ડિજિટલ બેંકિંગમાં ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ, મોબાઇલ બેંકિંગ એપ્લિકેશન અને અન્ય ઇલેક્ટ્રોનિક પદ્ધતિઓ (જેમ કે ટેબ્લેટ)નો સમાવેશ થાય છે.

બે પ્રકારની સુવિધાઓ, બે પ્રકારના નિયમો

હાલમાં બેંકો બે પ્રકારની ડિજિટલ સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે, જેમ કે…

ફક્ત જોવા માટે: જેમ કે બેલેન્સ તપાસવું, બેંક સ્ટેટમેન્ટ ડાઉનલોડ કરવું. આમાં કોઈ પૈસાનો વ્યવહાર નથી.

વ્યવહારિક: જેમ કે પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા, લોન લેવી, બીલ ચૂકવવા. આમાં પૈસાનું વિનિમય છે.

નવા ડ્રાફ્ટ પ્રમાણે શું બદલાશે

માત્ર જોવા માટેની સુવિધા: બેંકો તેને તરત જ શરૂ કરી શકે છે, પરંતુ તેને શરૂ કર્યાના 30 દિવસની અંદર આરબીઆઈને જાણ કરવી પડશે.

ટ્રાન્જેક્શન સુવિધા: તેને શરૂ કરતા પહેલા, RBI પાસેથી ખાસ પરવાનગી લેવી પડશે. પરવાનગી મેળવવા માટે, બેંક પાસે ઓછામાં ઓછી 500 કરોડ રૂપિયાની કુલ સંપત્તિ હોવી જોઈએ. આ ઉપરાંત, બેંક પાસે મજબૂત તકનીકી સિસ્ટમ હોવી જોઈએ અને ભારતીય કમ્પ્યુટર ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ ટીમ (CERT-In) નો ઓડિટ રિપોર્ટ પણ હોવો જોઈએ.

ગ્રાહકો માટે સારા સમાચાર: વધુ પારદર્શિતા અને સુરક્ષા

નવા ડ્રાફ્ટમાં ગ્રાહકોના હિતોને ધ્યાનમાં રાખીને કેટલીક ખાસ બાબતોનો સમાવેશ થાય છે.

સ્પષ્ટ સંમતિ અને શરતો: બેંકોએ ડિજિટલ સેવાઓ માટે ગ્રાહકો પાસેથી સ્પષ્ટપણે સંમતિ લેવી પડશે. સેવાની શરતો અને માહિતી સરળ ભાષા (અંગ્રેજી, હિન્દી અથવા સ્થાનિક ભાષા) માં આપવી પડશે જેથી દરેક વ્યક્તિ સમજી શકે.

છેતરપિંડી પર લગામ: બેંકોએ વ્યવહાર મર્યાદા નક્કી કરવી પડશે, નિયમિતપણે છેતરપિંડીની તપાસ કરવી પડશે અને ગ્રાહકોના બેંકિંગ વર્તન પર પણ નજર રાખવી પડશે જેથી જો કોઈ સમસ્યા હોય તો તે જાણી શકાય.

તૃતીય પક્ષ સેવાઓ પર પ્રતિબંધ: બેંકો તેમના ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ (જેમ કે એપ્લિકેશન્સ અથવા વેબસાઇટ્સ) પર ફક્ત તે તૃતીય પક્ષ સેવાઓ અથવા ઉત્પાદનો બતાવી શકશે જેને RBI દ્વારા જ મંજૂરી આપવામાં આવી છે. એટલે કે, RBI ની મંજૂરી વિનાના ઉત્પાદનો બેંકિંગ એપ્લિકેશન્સ પર દેખાશે નહીં.

આગળનું પગલું: RBI એ આ ડ્રાફ્ટ જાહેર કર્યો છે અને 11 ઓગસ્ટ, 2024 સુધીમાં સામાન્ય લોકો, બેંકો અને અન્ય હિસ્સેદારો પાસેથી સૂચનો માંગ્યા છે. તે પછી જ તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવશે.