ગુજરાતના 1600 કિમી લાંબા દરિયા પર મોટું સંકટ : બીચ પણ ગાયબ થઈ જશે, અભ્યાસમાં ખુલાસો

Gujarat coastline shrinks due to climate change : ક્લાયમેટ ચેન્જને કારણે ગાયબ થઈ રહ્યો છે ગુજરાતનો દરિયો... નેશનલ સેન્ટર ફોર કોસ્ટલ રિસર્ચના ડેટા છે ચોંકાવનારા

Climate Change : ગુજરાતમાં દેશનો સૌથી લાંબો દરિયાકિનારો છે, જે શરૂઆતમાં 1,600 કિમી હોવાનું માનવામાં આવતું હતું. જો કે, નવા ડેટાને કારણે આ આંકડામાં સુધારો થયો છે. આ સુધારો ચોંકાવનારો છે. ગુજરાતીઓ હવે સૌથી લાંબા દરિયા કિનારાનું ગર્વ નહિ લઈ શકે. નેશનલ સેન્ટર ફોર કોસ્ટલ રિસર્ચ (NCCR) મુજબ, ગુજરાતનો દરિયાકિનારો 1,945.60 કિલોમીટર લાંબો છે. જો કે, રાજ્યના દરિયાકાંઠાનો 537.5 કિ.મી.નો દરિયાઇ સ્તર વધવાથી અને આબોહવા પરિવર્તનને કારણે સતત ધોવાણ થઈ રહ્યું છે. આ ધોવાણનો દર દેશમાં સૌથી વધુ છે.

NCCR દ્વારા 1990 થી 2018 દરમિયાન ભારતના 6,632 કિમી દરિયાકિનારા પર હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે 33.6 ટકા દરિયાકિનારો ધોવાણ માટે સંવેદનશીલ છે. ગુજરાતનો દરિયાકિનારો 27.6 ટકાના ભયજનક દરે નાશ પામી રહ્યો છે. 2018 સુધીમાં, ગુજરાતમાં 1,945.60 કિમી કિનારામાંથી 1,030.9 કિમી સ્થિર છે, જ્યારે 377.2 કિમીએ વૃદ્ધિનો અનુભવ કર્યો છે. 

મહત્વની માહિતી 

• ગુજરાતનો દરિયાકિનારો 1,945.60 કિલોમીટર છે
• 537.5 કિમી દરિયાકાંઠાનું ધોવાણ થઈ રહ્યું છે,તો  1,030.9 કિમી સ્થિર છે
• શિવરાજપુર બીચમાં 32,692.74 ચો.મીનુ ધોવાણ થયું છે 
• સુરતનો ઉંભરાટ બીચ 110,895.32 ચોરસ મીટરની વૃદ્ધિ થઈ રહી છે 

હવે ગુજરતીઓ લાંબા દરિયા કિનારાનું ગર્વ નહિ લઈ શકે 
ગુજરાતનો વ્યાપક દરિયાકિનારો, જે એક સમયે જેનું ગર્વથી નામ લેવાતું હતું. તે હવે સંવેદનશીલતા અને આબોહવા પરિવર્તનના દૂરગામી પરિણામોનું પ્રતીક બની ગયો છે. ડેટા અને અવલોકનો દરિયાકાંઠાના ધોવાણને સંબોધિત કરવાની અને સંવેદનશીલ સમુદાયો અને ઇકોસિસ્ટમને બચાવવા માટેના પગલાં અમલમાં મૂકવાની તાકીદ દર્શાવે છે. 

ગુજરાતના બીચ પણ ગાયબ થઈ જશે 
2016ના અહેવાલમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે રાજ્યનો દરિયાકિનારો 512.3 કિમીનો ઘટાડો થયો છે, જે માત્ર બે વર્ષમાં 25 કિમીથી વધુ વધી ગયો છે. ગુજરાતના જાણીતા બીચ પણ અદૃશ્ય થવાના આરે છે. શિવરાજપુર બીચ, બ્લુ ફ્લેગ બીચની માન્યતા પ્રાપ્ત હોવા છતાં, 32,692.74 ચોરસ મીટરના ધોવાણનો સામનો કરે છે, અને સુરતના ઉભરાટ બીચમાં 110,895.32 ચોરસ મીટર વૃદ્ધિનો અનુભવ થયો છે. દક્ષિણ ગુજરાતમાં તિથલ બીચ 69,910.56 ચોરસ મીટર ધોવાણનો સામનો કરી રહ્યો છે અને સુવાલી બીચ 688,783.17 ચોરસ મીટર દરિયાકાંઠાના અધોગતિનો સાક્ષી સાથે પરિસ્થિતિ ગંભીર છે. ડાભરી અને દાંડીમાં પણ બેંકનું નોંધપાત્ર ધોવાણ જોવા મળ્યું છે.

વલસાડના નાની દાંતી ગામની ઉત્તરે આવેલી અંબિકા નદીમાં ગેરકાયદેસર રેતી ખનન, દરિયાકાંઠે કાંપના પ્રવાહમાં ઘટાડો કરવામાં ફાળો આપે છે, જે દરિયાકાંઠાના ધોવાણને વધારે છે. માનવીય પ્રવૃત્તિઓ નવસારી અને વલસાડના નાજુક દરિયાકાંઠાના વિસ્તારને વધુ ખરાબ કરે છે.

ગુજરાતના દરિયાકાંઠાના ધોવાણ, ખાસ કરીને નવસારી અને વલસાડમાં, સ્થાનિક વસ્તી માટે ભયંકર પરિણામો છે. છેલ્લા 35 વર્ષમાં અંદાજે 60.81 ચોરસ કિમી જમીનનો વિસ્તાર નાશ પામ્યો છે. આ ધોવાણ પ્રવાસન, કૃષિ અને માછીમારી પર આધારિત દરિયાકાંઠાના સમુદાયોની આજીવિકા પર સીધી અસર કરે છે.

નવસારી અને વલસાડ નોંધપાત્ર મત્સ્યઉદ્યોગ જિલ્લાઓ છે જ્યાં ઘણા રહેવાસીઓને રોજગારી મળે છે. જો કે, ધોવાણ તેમના જીવન નિર્વાહના પરંપરાગત માધ્યમોને વિક્ષેપિત કરી રહ્યું છે. વધુમાં, પ્રવાસન પ્રવૃત્તિઓ, ખાસ કરીને વલસાડના તિથલ બીચ પર, દરિયાકાંઠાના તણાવમાં વધારો કર્યો છે.

આબોહવા પરિવર્તન ગુજરાત જેવા દરિયાકાંઠાના રાજ્યો માટે નોંધપાત્ર પડકારો ઉભો કરે છે, તેની અસરોને ઓછી કરવા અને પર્યાવરણીય પરિવર્તનની ફ્રન્ટલાઈન પર રહેતા લોકોની આજીવિકા સુરક્ષિત કરવા માટે સક્રિય વ્યૂહરચનાઓની આવશ્યકતા છે.

જળવાયુ પરિવર્તનના મુદ્દાને સંબોધિત કરવું એ વૈશ્વિક પડકાર છે. તેના જવાબમાં ગુજરાતે ક્લાઈમેટ ચેન્જ માટે એક સમર્પિત વિભાગ બનાવ્યો છે. આબોહવા પરિવર્તન માટે વિશિષ્ટ વિભાગ ધરાવતું ગુજરાત વિશ્વનું માત્ર ચોથું રાજ્ય કે પ્રાંત છે.

ફેબ્રુઆરી 2009 માં સ્થપાયેલ, આ વિભાગની રચના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી હેઠળ કરવામાં આવી હતી, જેને આબોહવા પરિવર્તન સંબંધિત મુદ્દાઓનું સંચાલન કરવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી.