ગુજરાતીઓ સાચવજો! ભારત સહિત વિશ્વમાં કેન્સરના કેસ 30 વર્ષમાં 79% વધ્યા, શું છે કારણ?

Cancer cases increases in India : સતત કેન્સરના કેસમાં કેમ થઈ રહ્યો છે વધારો? શું કેન્સર એટલે કેન્સલ? ગુજરાતીઓ માટે કેમ આ રોગ છે ખુબ ચિંતાજનક? જાણો આવા અનેક સવાલોના જવાબો...

Cancer cases increases in India : ભારત વિશે વાત કરીએ તો, દેશમાં વર્ષ 2022માં કેન્સરના દર્દીઓની સંખ્યા લગભગ 14.6 લાખ હતી, જે 2025માં વધીને 15.7 લાખ થવાની ધારણા છે. સંશોધકોના મતે, આનુવંશિક પરિબળો  (Genetic factors) આમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે, પરંતુ આહારમાં લાલ માંસ અને મીઠાનું વધુ પ્રમાણ, આલ્કોહોલ અને તમાકુનું સેવન 50 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોમાં કેન્સર થવાના સામાન્ય કારણો છે.

દેશ સહિત વિશ્વમાં કેન્સરના (Cancer cases) વધતા જતા કેસોએ આરોગ્ય વિભાગની ચિંતા સાથે પડકાર પણ વધાર્યો છે. બ્રિટિશ મેડિકલ જર્નલ (Oncology)માં તાજેતરમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ મુજબ, છેલ્લા ત્રણ દાયકામાં 50 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોમાં કેન્સરના નવા કેસોની સંખ્યામાં 79 ટકાનો વધારો થયો છે. આ સંખ્યા વર્ષ 1990 માં 1.82 મિલિયન (18.20 લાખ) થી વધીને 2019 માં 3.82 મિલિયન (38.20 લાખ) થઈ ગઈ છે. એટલું જ નહીં, જીવલેણ માનવામાં આવતા કેન્સરને કારણે મૃત્યુની સંખ્યામાં પણ આ સમયગાળા દરમિયાન લગભગ 28 ટકાનો વધારો થયો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, વર્ષ 2030 સુધીમાં વિશ્વમાં પ્રાથમિક તબક્કાના કેન્સરના કેસોની સંખ્યામાં 31 ટકાનો વધારો થઈ શકે છે. કેન્સરને કારણે મૃત્યુ પામનારાઓની સંખ્યામાં 21 ટકાનો વધારો થઈ શકે છે.

આ અભ્યાસ ભારત સહિત વિશ્વના 204 દેશોમાં 29 પ્રકારના કેન્સરને આવરી લેતા ગ્લોબલ બર્ડન ઓફ ડિસીઝના 2019ના અહેવાલ પર આધારિત છે. ભારતની વાત કરીએ તો, દેશમાં કેન્સરના દર્દીઓની સંખ્યા વર્ષ 2022માં લગભગ 14.6 લાખ હતી, જે 205માં વધીને 15.7 લાખ થવાની ધારણા છે. સંશોધકોના મતે, આમાં આનુવંશિક પરિબળો (Genetic factors) ભૂમિકા ભજવી શકે છે, પરંતુ રેડ મીટ અને ખોરાકમાં વધુ પડતું મીઠું, આલ્કોહોલ અને તમાકુનું સેવન 50 વર્ષથી ઓછી વયના લોકોમાં કેન્સર થવાના સામાન્ય કારણો છે.

કેન્સર, તેના લક્ષણો અને તેની સારવાર વિશે જાણો:
કોષોમાં પરિવર્તન થવાનું શરૂ થાય છે: જ્યારે વ્યક્તિના શરીરમાં કોષો એટલે કે કોષોના જનીનોમાં કોઈપણ પ્રકારનો ફેરફાર થવા લાગે છે, ત્યારે કેન્સર શરૂ થાય છે. કેન્સર જાતે જ થઈ શકે છે અથવા ગુટખા, તમાકુ કે કોઈપણ નશાના સેવનથી પણ તે થઈ શકે છે. અલ્ટ્રાવાયોલેટ કિરણો અને રેડિયેશન પણ આ માટે જવાબદાર હોઈ શકે છે. કેન્સરને સામાન્ય રીતે અસાધ્ય રોગ માનવામાં આવે છે પરંતુ એવું નથી. જો કેન્સર તેના પ્રારંભિક તબક્કામાં જોવા મળે છે, તો તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.

કેન્સરના મુખ્ય પ્રકારો:
બ્લડ કેન્સર: લ્યુકેમિયા એક ગંભીર રક્ત સંબંધિત રોગ છે જેને બ્લડ કેન્સર પણ કહેવાય છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિને બ્લડ કેન્સર થાય છે, ત્યારે તેના શરીરમાં શ્વેત રક્તકણોની સંખ્યા અસાધારણ રીતે વધી જાય છે. આનાથી એનિમિયા થાય છે અને ધીમે ધીમે શરીરમાં ચેપ લાગે છે.

ફેફસાનું કેન્સરઃ ધૂમ્રપાનને ફેફસાંના કેન્સરનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. આ કેન્સરથી પીડિત વ્યક્તિને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે અને હાડકામાં ભારે દુખાવો થાય છે. કફ જમા થવાની અને ભૂખ ન લાગવાની ફરિયાદ રહે છે. આખો સમય થાક રહે છે.

મગજનું કેન્સરઃ આ કેન્સરને બ્રેઈન ટ્યુમર પણ કહેવાય છે. આમાં, મગજના એક ભાગમાં એક ગઠ્ઠો બને છે અને તે ધીમે ધીમે આખા મગજમાં ફેલાય છે.

સ્તન કેન્સરઃ સ્તન કેન્સર મોટાભાગે સ્ત્રીઓમાં જોવા મળે છે. સ્ત્રીઓના સ્તનોમાં એક પ્રકારનો ગઠ્ઠો બને છે. જો તેની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે આખા સ્તનમાં ફેલાઈ જાય છે. એક સામાન્ય માન્યતા છે કે સ્તન કેન્સર માત્ર મહિલાઓમાં જ થાય છે. આ સાચુ નથી. પુરૂષોને પણ સ્તન કેન્સર થઈ શકે છે, જોકે સ્ત્રીઓની સરખામણીમાં પુરૂષોને સ્તન કેન્સર થવાના બહુ ઓછા કિસ્સાઓ છે.

સર્વાઈકલ કેન્સર: કોઈપણ સ્ત્રીને સર્વાઈકલ કેન્સર થાય છે જ્યારે સર્વિક્સ (યોનિમાંથી ગર્ભાશય સુધીના પ્રવેશદ્વાર) માં કોષોનો અસામાન્ય વિકાસ થાય છે.

ત્વચાનું કેન્સર: ત્વચાનું કેન્સર યુરોપમાં સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે. આ કેન્સર વધુ પડતી ગરમીને કારણે થાય છે. તે અલ્ટ્રાવાયોલેટ રેડિયેશન (UVR) દ્વારા ત્વચાને થતા નુકસાનને કારણે થાય છે. ભારત વિશે વાત કરીએ તો, ત્વચાના કેન્સરની અમારી નોંધાયેલ ઘટનાઓ તમામ કેન્સરના 1% કરતા ઓછી છે.

અન્ય પ્રકારના કેન્સરમાં મોઢાનું કેન્સર, લીવર કેન્સર, પ્રોસ્ટેટ કેન્સર, ગર્ભાશયનું કેન્સર, હાડકાનું કેન્સર, વૃષણનું કેન્સર અને ગુદા કેન્સરનો સમાવેશ થાય છે.

કેન્સરના લક્ષણો: સામાન્ય લક્ષણોમાં વજન ઘટવું, તાવ, ભૂખ ન લાગવી, હાડકામાં દુખાવો અને ઉધરસ અથવા મોઢામાંથી લોહી નીકળવું વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. જો શરીરમાં કોઈ પણ કારણ વગર કોઈ પ્રકારનો દુખાવો થતો હોય અને તે દવાઓથી ઠીક ન થતો હોય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ જેમ કે છાતીમાં દુખાવો, માથાનો દુખાવો, ફેફસામાં દુખાવો કે પેટનો દુખાવો. પેશાબમાં કોઈપણ પ્રકારની સમસ્યા અથવા પેશાબ સાથે લોહી આવવું પણ તેનું કારણ હોઈ શકે છે.

કેન્સર ફેલાવાના કારણો, તેનાથી કેવી રીતે બચી શકાયઃ નિષ્ણાંતોના મતે આનુવંશિક કારણો સિવાય ધુમ્રપાન, દારૂનું વધુ સેવન, ફળો અને પૌષ્ટિક ખોરાકનું ઓછું સેવન અને વ્યાયામ ન કરવું તેના કારણો હોઈ શકે છે.સ્કિન કેન્સરથી બચવા માટે સૂર્યપ્રકાશ ટાળવું જરૂરી છે. આ કિસ્સામાં, જો શક્ય હોય તો, સનસ્ક્રીનનો ઉપયોગ કરો.