SCનો રખડતા ડોગ પર મોટો આદેશ, ગુજરાત શ્વાન કરડવાના કેસ ટોપ 5માં, જાણો

SC on stray Dog: ગુજરાતમાં શ્વાન કરડવાની ઘટનાઓમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે, હવે આ મામલે ગુજરાત ભારતના ટોપ 5 રાજ્યોની લિસ્ટમાં થઈ ગયો છે. સામાન્ય લોકો માટે આ ઘણો ચિંતાનો વિષય બની ગયો છે.

SC on stray Dog: દેશભરમાં શ્વાન કરડવાના બનાવો સતત વધી રહ્યા છે અને હવે ગુજરાત આ બાબતમાં ભારતના ટોચના 5 રાજ્યોની યાદીમાં સામેલ થઈ ગયું છે. સરકારી આંકડાઓની વાત કરીએ તો, રાજ્યમાં દર વર્ષે શ્વાન કરડવાના સરેરાશ કેસ 2.41 લાખથી વધુ છે, એટલે કે, દરરોજ 700થી વધુ કેસ નોંધાઈ રહ્યા છે. આ પરિસ્થિતિ હવે આરોગ્ય વ્યવસ્થા પર દબાણ તો વધારી રહી છે જ, પરંતુ સામાન્ય લોકો માટે પણ ગંભીર ચિંતાનો વિષય બની ગઈ છે. ત્યારે હવે સુપ્રિમ કોર્ટે શ્વાન પકડવા અને તેમને શેલ્ટર હોમમાં રાખવાની સુચના આપી છે.

કોઈ પણ વ્યક્તિ કે સંગઠને રખડતા શ્વાનને પકડવાથી ન રોકે

• કોર્ટે કડક ચેતવણી આપી છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ કે સંગઠન રખડતા શ્વાનને પકડવાના તેના આદેશના અમલીકરણમાં અવરોધ ઉભો કરે છે, તો તેની માહિતી કોર્ટને આપવી જોઈએ. કોર્ટ તેને કોર્ટનો તિરસ્કાર ગણશે અને કડક કાર્યવાહી કરશે.
• કોર્ટે કહ્યું કે શું કોઈ પ્રાણી અધિકાર કાર્યકર્તા શ્વાનને કારણે થતા હડકવાથી મૃત્યુ પામેલા બાળકોને પાછા લાવી શકે નહીં. હવે આ મુદ્દા પર કડક કાર્યવાહી કરવાનો સમય આવી ગયો છે.
• કોર્ટે કહ્યું કે તેના નિર્દેશોનો કડક અમલ થવો જોઈએ. નવજાત શિશુઓ/નાના બાળકોને હડકવાનો શિકાર બનવા માટે છોડી શકાય નહીં. લોકોએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે તેઓ રખડતા શ્વાનના ડર વિના મુક્તપણે ફરી શકે.

રખડતા શ્વાન માટે એકમાત્ર જગ્યા શેલ્ટર હોમ હોવી જોઈએ

કોર્ટે દિલ્હી NCRના સંબંધિત સત્તાવાળાઓને ડોગ શેલ્ટર હોમ બનાવવા કહ્યું છે, જ્યાં રખડતા શ્વાનને પકડી શકાય અને રાખી શકાય. શ્વાનની નસબંધી માટે આ શેલ્ટર હોમમાં પૂરતા લોકોને તૈનાત કરવા જોઈએ. રખડતા શ્વાન જાહેર સ્થળોએ પાછા ન ફરે તે માટે શેલ્ટર હોમ્સ પર સીસીટીવી કેમેરા દ્વારા નજર રાખવી જોઈએ.

'ભાવનાત્મક વાતો કરવાની જરૂર નથી'

કોર્ટમાં સુનાવણી દરમિયાન, કેટલાક શ્વાન પ્રેમીઓ વતી વકીલે આ મામલે હસ્તક્ષેપ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો પરંતુ કોર્ટે તેમની દલીલો સાંભળવાનો ઇનકાર કર્યો. જસ્ટિસ પારડીવાલાએ કહ્યું કે 'અમે વ્યાપક જાહેર હિતમાં આદેશ આપી રહ્યા છીએ. અહીં કોઈની ભાવનાત્મક વાતો કરવાની જરૂર નથી.

જ્યારે વકીલે માંગ કરી કે રખડતા શ્વાનને દત્તક લેવા અને ઘરોમાં રાખવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ, ત્યારે કોર્ટે કહ્યું કે તમે અમને મૂર્ખ ન બનાવો. રખડતા શ્વાન પાલતુ હોવાના બહાને બચાવી શકાતા નથી.

કરડતા શ્વાનને 4 કલાકની અંદર પકડવો જોઈએ

કોર્ટે રાજ્ય સરકાર અને મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનને એક હેલ્પલાઇન નંબર જાહેર કરવા કહ્યું જેના પર શ્વાન કરડવાની ઘટનાઓ વિશે માહિતી આપી શકાય. કોર્ટે કહ્યું છે કે ફરિયાદ મળ્યાના 4 કલાકની અંદર કરડતા શ્વાનને પકડી લેવા જોઈએ. તેની નસબંધી અને રસીકરણ કરીને ડોગ શેલ્ટર હોમમાં મોકલવા જોઈએ. કોર્ટે દિલ્હી એનસીઆરના તમામ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનોને 6 અઠવાડિયાની અંદર તેમની કાર્યવાહીનો સ્ટેટસ રિપોર્ટ રજૂ કરવા કહ્યું છે.

ગુજરાતમાં શ્વાન કરડવાના કેસ

તાજેતરની ઘટનાઓની વાત કરીએ તો, 8 ઓગસ્ટના રોજ વડોદરાના ડભોઈમાં 3 કલાકમાં 30 થી વધુ લોકોને શ્વાન કરડ્યા હતા, 6 ઓગસ્ટના રોજ અમરેલીમાં, શનિવારે, એક શ્વાન તેના પિતાની સામે બે વર્ષના બાળકને જડબામાં પકડીને ભાગી ગયો હતો, જેને પિતાએ ખૂબ જ મુશ્કેલીથી બચાવ્યો હતો, 4 ઓગસ્ટના રોજ, છોટા ઉદેપુરમાં શ્વાનના કરડવાથી 3 વર્ષના માસૂમ વંશનું મૃત્યુ થયું હતું.

5 જૂનના રોજ, મહેસાણાના ખેરાલુમાં 44 વર્ષની મહિલાનું રેબીઝના કારણે મૃત્યુ થયું હતું. 13 મેના રોજ, અમદાવાદના હાથીજણમાં એક પાલતુ શ્વાનએ પરિવારના સભ્યોની સામે 4 મહિનાના માસૂમ બાળકને કરડીને મારી નાખ્યો હતો. આવા ઘણા બધા કિસ્સાઓ છે જે હવે ગભરાટનું કારણ બની ગયા છે.

અમદાવાદમાં પ્રાણીઓના કરડવાના 29,206 કેસ નોંધાયા

અમદાવાદ શહેરની અસારવા સિવિલ હોસ્પિટલમાં વર્ષ 2023 થી મે 2025 દરમિયાન પ્રાણીઓના કરડવાના કુલ 29,206 કેસ નોંધાયા હતા. આનો અર્થ એ થયો કે દરરોજ સરેરાશ 33 દર્દીઓ સારવાર માટે આ હોસ્પિટલમાં પહોંચે છે. હોસ્પિટલના સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ ડૉ. રાકેશ જોશીના જણાવ્યા અનુસાર, અસારવા સિવિલ હોસ્પિટલમાં નોંધાયેલા પ્રાણીઓના કરડવાના લગભગ 95% કેસ શ્વાન કરડવાના છે. આમાં 17,789 પુરુષો, 5,696 સ્ત્રીઓ અને 5,721 બાળકોનો સમાવેશ થાય છે.

કયા પ્રાણીઓ હડકવા ફેલાવે છે?

શ્વાન અને બિલાડી, વાંદરા અને ચામાચીડિયા જેવા અન્ય પ્રાણીઓના કરડવાથી રેબીઝ નામનો વાયરસ શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. આ વાયરસ ચેપગ્રસ્ત પ્રાણીના લાળ દ્વારા ફેલાય છે અને સીધો સેન્ટ્રલ નર્વસ સિસ્ટમ પર હુમલો કરે છે. ડૉક્ટરના મતે, શરીરમાં પ્રવેશ્યા પછી, આ વાયરસ 3 થી 12 અઠવાડિયામાં મગજ અને કરોડરજ્જુ સુધી પહોંચી શકે છે. એકવાર તે મગજ સુધી પહોંચે છે, ત્યારે તેની અસર ઝડપથી વધે છે, જેના કારણે દર્દી લકવાગ્રસ્ત થઈ શકે છે અને કોમામાં જઈ શકે છે. આ ઉપરાંત મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, લક્ષણો દેખાવામાં એક વર્ષ જેટલો સમય લાગી શકે છે, પરંતુ ત્યાં સુધીમાં ખૂબ મોડું થઈ ગયું હોય છે.

ડોક્ટરો અને આરોગ્ય નિષ્ણાતો સલાહ આપે છે

ડોક્ટરો અને આરોગ્ય નિષ્ણાતો સલાહ આપે છે કે કોઈપણ પ્રાણીના કરડવાના કિસ્સામાં, પ્રાથમિક સારવાર સાથે તાત્કાલિક હડકવા વિરોધી રસી લેવી જરૂરી છે. કોઈપણ વિલંબ જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. શ્વાન કરડવાની ઘટનાઓ હવે ફક્ત સ્થાનિક સમસ્યા નથી, પરંતુ તે એક ગંભીર જાહેર આરોગ્ય કટોકટી બની ગઈ છે. સરકાર દ્વારા તેના વિશે જાગૃતિ, સમયસર સારવાર અને યોગ્ય નિયંત્રણ પગલાં એ સમયની જરૂરિયાત છે.

30 હજારથી વધુ શ્વાનની નસબંધી કરવામાં આવી

છેલ્લા એક વર્ષમાં, મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન દ્વારા 30 હજારથી વધુ શ્વાનની નસબંધી પર 2.5 કરોડ રૂપિયાથી વધુ ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. તે જ સમયે, એક સર્વે મુજબ, અમદાવાદ શહેરમાં 2 લાખથી વધુ રખડતા શ્વાન છે. આવી સ્થિતિમાં, તંત્રની નસબંધીની કાર્યવાહી ખૂબ જ ધીમી ગતિએ આગળ વધી રહી હોય તેવું લાગે છે. અમદાવાદ શહેરમાં, છેલ્લા 2 દાયકાથી, રખડતા શ્વાનને પકડીને તેમની નસબંધી કરવાનું કામ સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ દ્વારા કરવામાં આવી રહ્યું છે. આ માટે, એજન્સીને પ્રતિ શ્વાન 930 રૂપિયા ચૂકવવામાં આવી રહ્યા છે. તેમ છતાં, શ્વાન કરડવાના બનાવો સતત વધી રહ્યા છે.