પતંજલિના માલિક બાબા રામદેવ અને આચાર્ય બાલકૃષ્ણ સામાજિક ઉદ્યોગસાહસિકતાને કેવી રીતે આપી રહ્યા છે નવો આકાર ?

Patanjali: બાબા રામદેવ અને આચાર્ય બાલકૃષ્ણએ ભારતના પ્રાચીન પરંપરાગત જ્ઞાનને આજની વ્યવસાય પદ્ધતિઓ સાથે જોડીને સામાજિક ઉદ્યોગસાહસિકતાનું આવું મોડેલ વિકસાવ્યું છે. જે સમાજના કલ્યાણ તેમજ નફા તરફ દોરી જશે. તેમના કાર્યથી ભારતીય બજારમાં મોટી વિદેશી કંપનીઓને માત્ર સખત સ્પર્ધા મળી નથી, પરંતુ ગામડાઓની આર્થિક સ્થિતિમાં સુધારો કરીને લાખો લોકોને આત્મનિર્ભર બનવાની તક પણ મળી રહી છે.

Patanjali: સ્વામી રામદેવે 1995માં દિવ્ય યોગ મંદિર ટ્રસ્ટની રચના કરીને દરેક ઘરમાં યોગ ફેલાવવાનું શરૂ કર્યું. આ કાર્ય ફક્ત કસરત પૂરતું મર્યાદિત ન હતું, તેમાં 'સ્વસ્થ રહેવાની સાથે આત્મનિર્ભર' બનવાનો સંદેશ પણ હતો. ત્યારબાદ 2006 માં, આચાર્ય બાલકૃષ્ણના નેતૃત્વમાં પતંજલિ આયુર્વેદ શરૂ થયું. જેણે આ વિચારને વ્યવસાયની ઊંચાઈએ પહોંચાડ્યો. પતંજલિનો ઉદ્દેશ સ્પષ્ટ હતો. વિજ્ઞાનની સાથે સાથે ભારતીય આયુર્વેદને વિશ્વભરમાં માન્યતા આપવી અને સ્વદેશી ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપવું. તો ચાલો જાણીએ કે સ્વામી બાબા રામદેવ અને આચાર્ય બાલકૃષ્ણ સામાજિક ઉદ્યોગસાહસિકતાને કેવી રીતે નવું સ્વરૂપ આપી રહ્યા છે?

ખેડૂતોનું જીવન સારું બનાવ્યું

ગામડાના અર્થતંત્રને સુધારવા માટે પતંજલિએ 'ફાર્મ ટુ ફાર્મસી' મોડેલ અપનાવ્યું. અહીં ઔષધિઓ સીધી ખેડૂતો પાસેથી ખરીદવામાં આવે છે. જેના માટે તેમને યોગ્ય ભાવ મળે છે અને ઓર્ગેનિક ખેતીને પ્રોત્સાહન મળે છે. આ પહેલને કારણે, હજારો ખેડૂતોએ રાસાયણિક ખાતરો છોડી દીધા અને કુદરતી ખેતી શરૂ કરી છે, જેનાથી તેમનો ખર્ચ ઓછો થયો અને તેમની આવકમાં વધારો થયો.

નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (MSME) ક્ષેત્રને ટેકો

આ ઉપરાંત, પતંજલિએ સૂક્ષ્મ, લઘુ અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (MSME) ક્ષેત્રને ટેકો આપીને નાના ઉદ્યોગોને એક મોટું પ્લેટફોર્મ આપ્યું છે. સ્થાનિક ઉત્પાદકોને ટેકનોલોજી સપોર્ટ, બ્રાન્ડિંગ અને વિતરણ નેટવર્ક પૂરું પાડવાથી તેઓ બજારમાં સ્પર્ધા કરવા સક્ષમ બન્યા છે. આજે 2 લાખથી વધુ લોકો પતંજલિ સાથે સીધા જોડાયેલા છે, અને 10 લાખથી વધુ લોકોને તેનો લાભ મળ્યો છે અને તેમને નોકરીઓ મળી છે.

શિક્ષણ ક્ષેત્રમાં પરિવર્તન

બાબા રામદેવ અને આચાર્ય બાલકૃષ્ણએ પતંજલિ યોગપીઠ, આચાર્યકુલમ અને પતંજલિ યુનિવર્સિટી જેવી સંસ્થાઓ દ્વારા શિક્ષણ ક્ષેત્રે મોટો ફેરફાર લાવ્યો છે. અહીં યોગ, આયુર્વેદ અને પ્રાચીન વૈદિક જ્ઞાનને આજની અભ્યાસ પદ્ધતિઓ સાથે જોડીને શીખવવામાં આવે છે. મફતમાં યોજાયેલા યોગ શિબિરોથી લાખો લોકોને સ્વાસ્થ્ય લાભ તો મળ્યો જ, સાથે સાથે રોજગારની તકો પણ મળી.