ભારતના તે 5 વૈભવશાળી પ્રાચીન નગર, જે એકાએક દુનિયામાંથી થઈ ગયા લુપ્ત; આજ સુધી વૈજ્ઞાનિકો નથી સમજી શક્યા રહસ્ય

દ્વારકાને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનું પ્રાચીન નગર માનવામાં આવે છે. મથુરા છોડ્યા પછી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે દ્વારકામાં એક નવું શહેર વસાવ્યું હતું અને તેને પોતાની રાજધાની બનાવી હતી. તેમણે આ દુનિયા છોડી ગયા પછી, આ શહેર સમુદ્રમાં ડૂબી ગયું. હવે તાજેતરના સંશોધનમાં ખંભાતના અખાતમાં સમુદ્રમાં ડૂબી ગયેલા એક શહેરની રચનાઓ પ્રકાશમાં આવી રહી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ડૂબી ગયેલું શહેર દ્વારકા છે. જે હવે સમુદ્રના ગર્ભમાં છે. પરંતુ આજ સુધી કોઈ આ શહેર સમુદ્રમાં કેવી રીતે ડૂબી ગયું તેનો જવાબ શોધી શક્યું નથી.

મોહેં-જો-દડો તેના સમયમાં દુનિયાના સૌથી અદ્યતન શહેરોમાંથી એક હતું. તે અવિભાજિત ભારત (હાલમાં પાકિસ્તાન)ના સિંધ પ્રાંતના લરકાના જિલ્લામાં આવેલું હતું. આ શહેર સિંધુ નદીના પશ્ચિમ કિનારે આવેલું હતું અને સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિનો એક ભાગ હોવાનું કહેવાય છે. અહીં સુનિયોજિત રસ્તાઓ, ગટર વ્યવસ્થા અને ઉત્તમ શહેર આયોજન હતું. પરંતુ લગભગ 1900 બીસી સુધીમાં આ શહેર રહસ્યમય રીતે પતનનો શિકાર બન્યું. આવું કેમ થયું તે અંગે વૈજ્ઞાનિકો હજુ પણ મૂંઝવણમાં છે.

ધોળાવીરા એ ગુજરાત રાજ્યના કચ્છ જિલ્લાના ભચાઉ તાલુકાના ખાદીરબેટમાં આવેલું એક પુરાતત્વીય સ્થળ છે. તે સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિનો બીજો એક ચમત્કાર છે. આ શહેર 3000-1500 બીસી સુધી અસ્તિત્વમાં હતું. પ્રાચીન શહેરમાં અદ્યતન પાણી બચાવવાની તકનીકો, મોટા જળાશયો અને વિચારપૂર્વક ડિઝાઇન કરાયેલ શહેરી જગ્યાઓ હતી. જો કે, જેમ જેમ આબોહવા બગડતી ગઈ, લાંબા સમય સુધી દુષ્કાળ પડ્યો અને સંસાધનોની અછત સર્જાઈ, ત્યાં રહેતા રહેવાસીઓને ધીમે ધીમે શહેર છોડવાની ફરજ પડી અને શહેર સંપૂર્ણપણે ઉજ્જડ થઈ ગયું. હવે ધોળાવીરામાં ફક્ત પ્રાચીન કાળના ખંડેરો જ બચ્યા છે, જે ત્યાં રહેતા લોકોની કુશળતા અને તેના અદ્રશ્ય થવાના રહસ્યની સાક્ષી આપે છે.

ચોલ સામ્રાજ્ય દક્ષિણ ભારતનું એક શક્તિશાળી તમિલ રાજવંશ હતું, જેણે 9મી સદીથી 13મી સદી સુધી શાસન કર્યું. આ સામ્રાજ્યની રાજધાની કાવેરીપટ્ટિનમ અથવા પુહાર હતી. તે ચોલ સામ્રાજ્યનું એક સમૃદ્ધ બંદર હતું, જેની સમૃદ્ધિ અને જીવંતતાનું વર્ણન પ્રાચીન તમિલ સાહિત્ય જેમ કે સિલાપ્પાદિકરમમાં મળે છે. પરંતુ 500 એડીની આસપાસ એક વિશાળ સુનામીએ આ બંદર શહેરનો નાશ કર્યો. તેના ગૌરવના નિશાન હજુ પણ સાહિત્યિક અને પુરાતત્વીય શોધ બન્નેમાં હાજર છે.

વિજયનગર એક શક્તિશાળી સામ્રાજ્ય હતું, જે પ્રાચીન સમયમાં કર્ણાટકમાં વિકસ્યું હતું. આ સામ્રાજ્યની રાજધાની હમ્પી હતી. આ શહેર 15મીથી 16મી સદી સુધી વિકસ્યું હતું. તે સમય દરમિયાન તે સંસ્કૃતિ, વેપાર અને ભવ્ય સ્થાપત્યનું કેન્દ્ર હતું. જો કે, 1565માં તાલિકોટાના યુદ્ધ પછી જ્યારે દુશ્મન દળોએ શહેર પર હુમલો કર્યો, ત્યારે વિજય પછી ભયંકર હત્યાકાંડ થયો. આ સમય દરમિયાન શહેર લૂંટાઈ ગયું અને નાશ પામ્યું. આજે પણ ત્યાં ઉભેલા મંદિરો, બજારો અને મહેલોના ખંડેર આપણને તે ભવ્ય સભ્યતાની યાદ અપાવે છે.