રોકાણ કરવા માટે લોકો એસઆઈપી, એફડી કે શેર માર્કેટને પસંદ કરે છે. પરંતુ આ બધા વચ્ચે રોકાણનો વધુ એક સુપરસ્ટાર છે જેને બોન્ડ કહેવામાં આવે છે. આજે બોન્ડ વિશે ખૂબ ઓછા લોકો જાણે છે, પરંતુ આ ઈન્વેસ્ટર માટે બેસ્ટ ઓપ્શન છે. પરંતુ બોન્ડ તમને રાતોરાત કરોડપતિ નથી બનાવતો, પરંતુ તે તમારી જમા રકમને સુરક્ષિત રાખી ધીમે-ધીમે આગળ વધવાનો એક શાનદાર વિકલ્પ છે.
જ્યારે પણ રોકાણની વાત આવે છે, ત્યારે આપણા મનમાં સૌથી પહેલા બેંક FD આવે છે કે પછી શેરબજારની વધઘટ. પરંતુ SIP, FD જેવા વિકલ્પોમાં, રોકાણનો બીજો એક 'સુપરસ્ટાર' છે, જેના વિશે બહુ ઓછા લોકો જાણે છે - અને તે છે 'બોન્ડ'. હા, બોન્ડ FD જેટલો ધીમો નથી અને SIP જેટલો જોખમી પણ નથી. તો ચાલો તેના વિશે જાણીએ.
બોન્ડ એક રીતે લોન કે ઉધારીનો પાક્કો પૂરાવો માનવામાં આવે છે. જ્યારે સરકાર કે કોઈ મોટી કંપનીને પોતાના પ્રોજેક્ટ માટે પૈસાની જરૂર પડે છે તો તે લોકો પાસેથી પૈસા ઉધાર લે છે. આ ઉધારીના બદલામાં તે તમને એક સર્ટિફિકેટ આપે છે, જેને બોન્ડ કહેવામાં આવે છે. આ સર્ટિફિકેટમાં સ્પષ્ટ લખેલું હોય છે કે તમારી પાસેથી કેટલા પૈસા લેવામાં આવે છે, તમને કેટલું વ્યાજ આપશે અને તમારા મૂળ પૈસા ક્યારે પરત કરશે. સરળ શબ્દોમાં તમે સરકાર કે કંપનીને લોન આપી રહ્યાં છો અને તે તમને વ્યાજ આપી રહ્યાં છે.
બોન્ડમાં કમાણીના બે ભાગ હોય છે, પહેલું કૂપન (વ્યાજ): આ તે વ્યાજ છે જે તમને તમારા રોકાણ પર નિયમિતપણે (સામાન્ય રીતે દર 6 મહિને અથવા વર્ષમાં એકવાર) મળે છે. તમે આને તમારી 'નિશ્ચિત આવક' અથવા 'નાણાંનું ભાડું' તરીકે વિચારી શકો છો. બીજી પરિપક્વતા (મુદ્દલનું વળતર): આ તે તારીખ છે જ્યારે બોન્ડનો સમય પૂરો થાય છે અને તમને તમારા સંપૂર્ણ રોકાણ કરેલા પૈસા (મુદ્દલ) પાછા મળે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે સરકારી બોન્ડ સૌથી સુરક્ષિત માનવામાં આવે છે, કારણ કે અહીં તમારા પૈસાની ગેરંટી ખુદ સરકાર લે છે. આ સિવાય તમે નિવૃત્ત થઈ ચૂક્યા છો કે એક ફિક્સ્ડ મંથલી આવક ઈચ્છો છો તો બોન્ડનું નિયમિત વ્યાજ તમને કામ આવી શકે છે. સાથે શેર માર્કેટની તુલનામાં બોન્ડમાં જોખમ થોડું ઓછું હોય છે. જ્યારે શેર બજાર નીચે જાય છે ત્યારે પણ બોન્ડ તમને એક સ્થિર રિટર્ન આપતું રહેશે.
બોન્ડ મુખ્ય રૂપથી બે પ્રકારના હોય છે. પ્રથમ સરકારી બોન્ડ (Government Bonds) હોય છે, જે કેન્દ્ર કે રાજ્ય સરકાર રજૂ કરે છે. આ સુરક્ષિત હોય છે, જેમાં પૈસા ડૂબી જવાનું જોખમ સૌથી ઓછું હોય છે. બીજા હોય છે કોર્પોરેટ બોન્ડ. તેને મોટી-મોટી ખાનગી કંપનીઓ જારી કરે છે. આ બોન્ડમાં વ્યાજ વધુ મળે છે, પરંતુ સરકારી બોન્ડ કરતા થોડું જોખમ વધારે હોય છે.
ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે બોન્ડ દરેક માટે શ્રેષ્ઠ નથી, પરંતુ કેટલાક ખાસ પ્રકારના રોકાણકારો માટે, તે એક વરદાન ગણી શકાય. જો તમે 'નો-રિસ્ક' રોકાણકાર છો, એટલે કે, તમે તમારા પૈસા પર કોઈ જોખમ લેવા માંગતા નથી, તો અહીં રોકાણ કરો. જેઓ આવકનો સુરક્ષિત અને નિયમિત સ્ત્રોત ઇચ્છે છે તેમના માટે શ્રેષ્ઠ. જો તમે તમારા પોર્ટફોલિયોને સંતુલિત કરવા માંગતા હો (એટલે કે શેરબજારમાં કેટલાક પૈસા અને કેટલાક સુરક્ષિત બોન્ડમાં), તો અહીં રોકાણ કરો.