સુનામી કે ભૂકંપ પહેલા પ્રાણીઓ બેચેન કેમ થઈ જાય છે ? રહસ્ય જાણીને ચોંકી જશો

Earthquake Tsunami Warning Alert : ભૂકંપ અને સુનામીને કારણે રશિયા અને જાપાનમાં ગભરાટ ફેલાયો છે. ભૂકંપ કે સુનામી પ્રાણીઓ બેચેન થઈ જાય છે, ત્યારે આ પાછળનું વૈજ્ઞાનિક કારણ શું છે અને ગરુડ પુરાણ શું કહે છે, તેના વિશે જાણીશું.

Earthquake Tsunami Warning Alert : રશિયામાં આવેલા પ્રચંડ ભૂકંપ પછી જાપાન અને અમેરિકાના દરિયા કિનારા પર સુનામીનો ગંભીર ખતરો છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને સંબંધિત દેશોએ દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો માટે સુનામી ચેતવણી જાહેર કરી છે જેથી સમયસર સાવચેતીનાં પગલાં લઈ શકાય. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ભૂકંપ કે સુનામી પહેલાં પ્રાણીઓ બેચેન થઈ જાય છે, આનાથી વૈજ્ઞાનિકો પણ આશ્ચર્યચકિત છે! હવે પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે શું પ્રાણીઓ મનુષ્યો પહેલાં આપત્તિ અનુભવે છે ?

ઘણા પ્રાણીઓ, પક્ષીઓ, દરિયાઈ જીવો અને જંતુઓ મનુષ્યો પહેલાં ભૂકંપ અને સુનામી જેવી કુદરતી આપત્તિઓ અનુભવે છે. આનું કારણ તેમની સંવેદનશીલ ઇન્દ્રિયો છે, ખાસ કરીને અવાજ, કંપન અને ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક તરંગોની પ્રતિક્રિયા. વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને ઐતિહાસિક પુરાવા દર્શાવે છે કે પ્રાણીઓનું અસામાન્ય વર્તન ક્યારેક ભૂકંપનો સંકેત આપે છે.

શું પ્રાણીઓને ખરેખર આપત્તિની પહેલાથી ખબર પડે છે, પરંપરા અને વિજ્ઞાન શું કહે છે ?

ભારત, જાપાન, ચીન, ઇન્ડોનેશિયા અને ઇટાલી જેવા ભૂકંપગ્રસ્ત સ્થળોએ ઐતિહાસિક રીતે એવી ઘટનાઓ બની છે કે ભૂકંપ પહેલાં શ્વાન ભસતા હતા, પક્ષીઓના ટોળા જોવા મળતા અને સાપ દરમાંથી બહાર આવ્યા હતા. 2004ના સુનામી પહેલા ઇન્ડોનેશિયાના આંદામાન ટાપુઓ પરના હાથીઓ ઊંચા સ્થાને ભાગી ગયા હતા, કારણ કે તેઓ માનવજાત પહેલાં જ ભયનો અહેસાસ કરી શક્યા હતા.

વૈજ્ઞાનિકો શું કહે છે ? 

પ્રાણીઓમાં ખૂબ જ સંવેદનશીલ ઇન્દ્રિયો હોય છે, ખાસ કરીને તેમની શ્રવણ શક્તિ અને સ્પર્શેન્દ્રિય શક્તિ. ભૂકંપ પહેલાં પૃથ્વીના પોપડામાં ઉત્પન્ન થતી ખૂબ જ ઓછી-આવર્તનવાળી ઇન્ફ્રાસાઉન્ડ અને ભૂકંપીય તરંગોને પ્રાણીઓ અનુભવી શકે છે, પરંતુ મનુષ્યો નહીં. કેટલાક જીવો પ્લેટોની ગતિ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ફેરફારોને પણ અનુભવી શકે છે.

ગરુડ પુરાણ અને ભારતીય ગ્રંથો શું કહે છે ?

આપાદમ પાશવો ગૃહ્ણાન્તિ પૂર્વમ લક્ષ્યાત્શ્ચ વૈ. (ગરુડ પુરાણ, પ્રેતખંડ - અધ્યાય 16)

આ શ્લોકનો અર્થ છે- પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓ આપત્તિ આવે તે પહેલાં તેના લક્ષણોને ઓળખી લે છે. ઋષિઓએ એમ પણ કહ્યું છે કે વધારાની સંવેદનાત્મક દ્રષ્ટિ ધરાવતા જીવો મનુષ્યો પહેલાં પ્રકૃતિમાં થતા ફેરફારોને સમજે છે.

જાપાન અને ચીનમાં ભૂકંપની ચેતવણી આપનારા પાલતુ પ્રાણીઓને શા માટે રાખવામાં આવે છે ?

જાપાનમાં, ઘણા પાલતુ શ્વાન અને બિલાડીઓને ભૂકંપ પ્રતિક્રિયા ઉપકરણો તરીકે તાલીમ આપવામાં આવી છે. 1975માં, ચીનના નાનજિંગ શહેરમાં ભૂકંપ પહેલા પ્રાણીઓના વર્તનને જોયા પછી આખું શહેર ખાલી કરાવવામાં આવ્યું, જેનાથી હજારો લોકોના જીવ બચી ગયા.

આ વૈજ્ઞાનિક અભિગમ Early Warning Systemમાં સુધારો કરી શકે છે ?

AI અને સેન્સર-આધારિત ટેકનોલોજી હવે પ્રાણીઓના વર્તન પર નજર રાખી રહી છે, જો કોઈ શ્વાન, પક્ષી કે કીડી કોઈ અસામાન્ય કાર્ય કરે છે, તો સિસ્ટમ તેને ચેતવણી આપી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકો તેને બાયો-સેન્સર ઇકોસિસ્ટમ કહે છે, જેમાં પ્રકૃતિ, જીવો અને ટેકનોલોજી મળીને આપત્તિ પહેલાની માહિતી આપી શકે છે.