)
Donald Trump: अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारतावर व्यापार आणि रशियन तेल खरेदीच्या मुद्द्यावरून दबाव वाढवला आहे. सोमवारी त्यांनी आपल्या सोशल मीडिया मंचावर ट्रुथ सोशलवर एक वादग्रस्त पोस्ट शेअर केली, ज्यामुळे भारत-अमेरिका संबंधांवर पुन्हा प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. या पोस्टमध्ये ट्रम्प यांनी भारतावर गंभीर आरोप केले, ज्यात भारत रशियन तेल मोठ्या प्रमाणात खरेदी करत असून, ते खुले बाजारात नफ्यासह विकत असल्याचा दावा केला आहे. त्यांनी युक्रेनमधील युद्धाला रशियाच्या युद्ध यंत्रणांना भारताच्या तेल खरेदीमुळे बळ मिळत असल्याचेही म्हटले आहे. ट्रम्प यांनी भारताच्या आयात शुल्कात (टॅरिफ) मोठी वाढ करण्याची घोषणा केली.
ट्रम्प यांनी यापूर्वी ३० जुलै २०२५ रोजी भारतातून आयात होणाऱ्या वस्तूंवर २५% टॅरिफ लावण्याची घोषणा केली होती. याशिवाय भारताच्या रशियन तेल आणि लष्करी उपकरणांच्या खरेदीवरून त्यांनी एक अतिरिक्त ‘पेनल्टी’ लावण्याची धमकी दिली होती, ज्याचा तपशील त्यांनी अद्याप जाहीर केलेला नाही. नुकत्याच केलेल्या ताज्या पोस्टमध्ये ट्रम्प यांनी भारतावर हल्लाबोल करताना म्हटले की, “भारत रशियन तेल मोठ्या प्रमाणात खरेदी करतो आणि ते खुले बाजारात नफ्यासह विकतो. युक्रेनमध्ये रशियन युद्ध यंत्रणेमुळे किती लोकांचा जीव जात आहे याची त्यांना पर्वा नाही. त्यामुळे मी भारताला अमेरिकेत द्याव्या लागणाऱ्या टॅरिफमध्ये मोठी वाढ करणार आहे.” या वक्तव्याने भारत आणि अमेरिकेतील व्यापार वार्तांना नवे वळण मिळाले आहे. ट्रम्प यांनी भारताला “मित्र” देश म्हटले असले, तरी त्यांनी भारताच्या उच्च आयात शुल्क आणि गैर-आर्थिक व्यापार अडथळ्यांवर टीका केली आहे. तसेच, भारत रशियाकडून मोठ्या प्रमाणात तेल आणि लष्करी उपकरणे खरेदी करत असल्याचा आरोप करत युक्रेन युद्धाला बळ मिळत असल्याचा दावा केलाय.
ट्रम्प यांचे ताजे वक्तव्य आणि २५% टॅरिफचा निर्णय भारत-अमेरिका संबंधांवर तणाव निर्माण करणारा आहे. मात्र, भारताने आपल्या ऊर्जा धोरणात स्वायत्तता कायम ठेवली आहे आणि रशियन तेल खरेदी सुरू ठेवण्याचा निर्णय घेतला आहे. भारत सरकार आणि तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, या टॅरिफचा अर्थव्यवस्थेवर मर्यादित परिणाम होईल, आणि भारत आपल्या राष्ट्रीय हितांचे रक्षण करण्यासाठी सर्व आवश्यक पावले उचलेल. ट्रम्प यांचा हा दबाव भारताला रशियन तेलापासून परावृत्त करण्यासाठी असला, तरी भारताने आपली स्वायत्तता आणि आर्थिक स्थैर्य कायम ठेवण्याचे ठरवले आहे. येत्या काळात भारत आणि अमेरिकेतील व्यापार वार्ता आणि रशियन तेलाच्या मुद्द्यावर काय घडामोडी घडतात, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
ट्रम्प यांनी ३० जुलै २०२५ रोजी भारतातून आयात होणाऱ्या वस्तूंवर २५% टॅरिफ लावण्याची घोषणा केली. याशिवाय, भारताच्या रशियन तेल आणि लष्करी उपकरणांच्या खरेदीवरून त्यांनी एक अतिरिक्त ‘पेनल्टी’ लावण्याची धमकी दिली, ज्याचा तपशील अद्याप जाहीर केलेला नाही.
भारतीय सरकारी सूत्रांच्या मते, २५% टॅरिफचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होणार नाही. यामुळे भारताच्या जीडीपीला ०.२% पेक्षा जास्त नुकसान होण्याची शक्यता नाही. भारत सरकार या टॅरिफच्या परिणामांचा सविस्तर अभ्यास करत आहे आणि राष्ट्रीय हितांचे रक्षण करण्यासाठी सर्व आवश्यक पावले उचलणार आहे.
वित्तीय वर्ष २०२४-२५ मध्ये भारत आणि अमेरिकेतील एकूण व्यापार १३१.८४ अब्ज डॉलर इतका होता. यात भारताला अमेरिकी बाजारात ४१.२ अब्ज डॉलरचा व्यापारी अधिशेष मिळाला. अमेरिकेच्या मते, त्यांचा भारतासोबत ४५.८ अब्ज डॉलरचा व्यापारी तूट आहे, ज्यामुळे ट्रम्प यांनी टॅरिफ लावण्याचा निर्णय घेतला आहे.
Newsletter