Parenting Tips : 42% मुलांचा स्क्रीनटाइम 4 तास, काही तर 10-10 तास मोबाइल पाहतात; यावर उपाय काय?

Kids Screen Time Issue : मुलांचा स्क्रीन हा दिवसेंदिवस कळीचा मुद्दा होत चालला आहे. अनेक पालक मुलांचा मोबाइल आणि टीव्ही पाहण्याच्या हट्टाला कंटाळले आहेत. अशावेळी सर्वेक्षणात अतिशय धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. यावर डॉक्टर काय सांगतात.

मुलांच्या स्क्रीन टाइमबाबत अनेक पालक निरुत्तरीत झाल्याचे पाहायला मिळतात. अवघ्या तीन महिन्यांपासून ते सगळ्याच वयोगटातील व्यक्तींना मोबाइलंच अक्षरशः वेड लागलं आहे. असं असताना मुलांच्या स्क्रिन टाइमबाबत अतिशय धक्कादायक माहिती समोर आळी आहे. सर्व्हेक्षणात अशी माहिती समोर आली आहे की, जगभरातील 12 वर्षांपर्यंतची 42 टक्के मुले दररोज सरासरी दोन ते चार तास त्यांच्या स्मार्टफोन किंवा टॅब्लेटवर चिकटून राहतात, असा दावा यात करण्यात आला आहे. त्याच वेळी, यापेक्षा मोठी मुले दिवसातील 47 टक्के म्हणजेच 10 तास मोबाईल फोन स्क्रीनकडे पाहण्यात घालवतात.

वाय-फायवर जाणाऱ्या ट्रॅफिकवर लक्ष ठेवणाऱ्या हॅप्पीनेट्झ कंपनीने हे सर्वेक्षण केले आहे. 1500 पालकांवर ही कारवाई करण्यात आली आहे. सर्वेक्षणानुसार, ज्या घरांमध्ये एकापेक्षा जास्त उपकरणे आहेत, तेथे मुलांचा स्क्रीनवर किती वेळ घालवला जातो यावर नियंत्रण ठेवणे आणि त्यांना आक्षेपार्ह मजकूर पाहण्यापासून रोखणे हे पालकांसाठी मोठे आव्हान होत चालले आहेत. 

12 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या 69% मुलांकडे स्वतःचे गॅझेट

अभ्यासानुसार, 12 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या 69 टक्के मुलांकडे स्वतःचे टॅब्लेट किंवा स्मार्टफोन आहेत. ज्याद्वारे ते कोणत्याही निर्बंधाशिवाय इंटरनेटवर सहज काहीही पाहू शकतात. त्यापैकी 74 टक्के मुले यूट्यूबच्या दुनियेत अक्षरशः हरवून गेलेत. त्याच वेळी, 71 टक्के मुलांना गेमिंग अधिक आवडते. अशी मुलं त्यामध्ये व्यस्त असतात. 

मुलींमध्ये तरुण वयात मानसिक समस्या 

15 मे रोजी, Sapien Labs, US NGO मार्फत, भारतासह 40 हून अधिक देशांमध्ये मोबाईल वापरावर एक अभ्यास प्रसिद्ध केला. या अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, जितक्या लवकर मुलाला स्मार्टफोन दिला जाईल, तितक्या लवकर त्याला मानसिक समस्यांना सामोरे जावे लागेल. अशावेळी महिलांना मानसिक समस्यांचा सामना करावा लागतो. नवीन जागतिक अभ्यासामध्ये 40 पेक्षा जास्त देशांतील 18 ते 24 वयोगटातील 27,969 प्रौढांचा डेटा गोळा करण्यात आला, ज्यात भारतातील सुमारे 4,000 प्रौढांचा समावेश आहे.

कमी वयात भारतीय मुलांना मिळतो मोबाइल 

जगभरातील भारतीय मुले सर्वात कमी वयात स्मार्टफोन वापरण्यास सुरुवात करतात. गेल्या वर्षी मे महिन्यात प्रसिद्ध झालेल्या एका अहवालात हा दावा करण्यात आला आहे. यानुसार, भारतातील तरुण मुले मोबाइल फोनचा सर्वाधिक वापर करतात, त्यामुळे ते ऑनलाइन धोक्यांना अधिक बळी पडतात. सायबर बुलींग, डेटा प्रायव्हसी, माहिती लीक इत्यादीसारख्या इंटरनेटवरील अनेक प्रकारच्या चुकीच्या क्रियाकलापांमुळे मुलेही असुरक्षित होतात, असे अहवालात सांगण्यात आले. इतर देशांच्या तुलनेत भारतात, सायबर गुंडगिरीची प्रकरणे लहान मुलांमध्ये 5% जास्त आहेत.

यावर डॉक्टर डॉ. माधवी मॅजेटी यांची प्रतिक्रिया

"मोबाईल डिव्हाइसेसचा जास्त वेळ स्क्रीनमुळे मुलांच्या डोळ्यांच्या आरोग्यास महत्त्वपूर्ण धोका निर्माण होतो. स्क्रीनद्वारे उत्सर्जित होणाऱ्या निळ्या प्रकाशाच्या दीर्घकाळापर्यंत प्रदर्शनामुळे डोळ्यांवर ताण, कोरडे डोळे, डोकेदुखी आणि अंधुक दृष्टी येऊ शकते. शिवाय, वापरताना सतत जवळ-फोकस आवश्यक आहे. मोबाइल उपकरणे मुलांमध्ये मायोपिया किंवा दूरदृष्टीच्या विकासास हातभार लावू शकतात.  पालकांनी त्यांच्या मुलांच्या स्क्रीनचे निरीक्षण करणे आणि मर्यादित करणे महत्वाचे आहे. वेळ, ब्रेकला प्रोत्साहन द्या आणि उपकरणे वापरताना योग्य प्रकाशयोजना आणि एर्गोनॉमिक्स सुनिश्चित करा, ही माहिती डॉ. माधवी मॅजेटी, सिनियर कॉर्निया आणि रिफ्रॅक्टिव्ह सर्जन, मॅक्सिव्हिजन आय हॉस्पिटल्स यांनी दिली आहे.