PHOTO: अजब! 'या' खतरनाक तलावातील पाणी पिताच प्राणी बनतात दगड, रहस्य जाणून बसेल धक्का

मग तो माणूस असो, प्राणी असो किंवा पक्षी असो. शास्त्रज्ञांना आश्चर्यचकित करणारी गोष्ट म्हणजे त्याच्या जवळ किंवा पाण्यामध्ये मृत्युमुखी पडलेल्या प्राण्यांचे आणि पक्ष्यांचे अवशेष येथे जतन केले जातात. आश्चर्यकारक गोष्ट म्हणजे ती सिमेंटपासून बनवलेल्या पुतळ्यांसारखी दिसते. या रहस्यमय तलावाबद्दल जाणून घेऊया. 

केनियाच्या सीमेजवळ, उत्तर टांझानियामधील नॅट्रॉन सरोवर हे जगातील सर्वात रासायनिक दूषित सरोवरांपैकी एक आहे. त्याच्या पाण्याचा pH 10.5 पर्यंत पोहोचतो आणि तापमान 106 °F (41 °C) पर्यंत वाढतं. हे क्षारीय सरोवर बहुतेक जीवांसाठी कठोर वातावरण आहे. सरोवरातील कॉस्टिक सोडियम कार्बोनेट आणि खनिजे आजूबाजूच्या ज्वालामुखीच्या टेकड्यांमधून येणाऱ्या प्रवाहांमधून येतात. ही संयुगे, विशेषतः सोडियम कार्बोनेट, एकेकाळी इजिप्शियन लोक ममीफिकेशन प्रक्रियेत जतन करण्यासाठी वापरत असत.

तलावाच्या किनाऱ्याचा शोध घेत असताना, शास्त्रज्ञांना पांढऱ्या खनिज साठ्यात गुंडाळलेले विविध पक्षी आणि वटवाघळांचे अवशेष सापडले. "मला अनपेक्षितपणे नॅट्रॉन सरोवराच्या किनाऱ्यावर सर्व प्रकारचे पक्षी आणि वटवाघळे वाहून आलेले आढळले," ब्रँड्टने लिहिलं. ते कसे मरतात हे कोणालाही निश्चितपणे माहित नाही, पण ... पाण्यात सोडा आणि मीठाचे प्रमाण जास्त आहे, इतके की ते माझ्या कोडॅक फिल्म बॉक्समधून काही सेकंदात शाई सोलून टाकेल.'

ब्रँड्टच्या छायाचित्रांना त्यांच्या कलात्मक मूल्यासाठी आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली. याचं स्पष्टीकरण देताना त्यांनी लिहिलं, 'मी हे प्राणी किनाऱ्यावर सापडताच त्यांना घेतले आणि नंतर त्यांना 'जिवंत' स्थितीत ठेवले आणि त्यांना पुन्हा 'जीवनात' आणले.'

मात्र, पाण्याच्या संपर्कात आल्यावर सर्व प्राणी दगडात बदलत नाहीत. पण, जे जुळवून घेऊ शकत नाहीत त्यांच्यासाठी ते घातक ठरू शकते. नॅट्रॉन सरोवर आश्चर्यकारकपणे समृद्ध परिसंस्था राखते. आफ्रिकेतील लेसर फ्लेमिंगोसाठी हे सर्वात महत्वाचे प्रजनन स्थळ देखील आहे. प्रजनन हंगामात, कोरड्या हंगामात तयार होणाऱ्या लहान क्षणभंगुर बेटांवर 20 लाखांहून अधिक फ्लेमिंगो घरटे बांधतात. फ्लेमिंगो सरोवरातील समृद्ध सायनोबॅक्टेरिया खातात, जे अत्यंत क्षारीय पाण्यात प्रजनन करतात आणि राहतात.

पर्यावरणीय महत्त्व असूनही, नॅट्रॉन सरोवर धोक्यात आहे. तलावाला पाणीपुरवठा करणाऱ्या पाण्याचा मुख्य स्रोत असलेल्या इवासो न्गिरो नदीवर जलविद्युत प्रकल्पाचे प्रस्तावित ठिकाण आहे. जर हा प्रकल्प प्रत्यक्षात आला तर त्यामुळे तलावाच्या जलविज्ञानात लक्षणीय बदल होऊ शकतो आणि फ्लेमिंगो आणि इतर वन्यजीवांना धोका निर्माण होऊ शकतो.

शिवाय, या सरोवराला पर्यावरण संरक्षणाची देखील आवश्यकता आहे, जरी 1954 पर्यंत ते युरोपियन लोकांना जवळजवळ अज्ञात होते, आज नॅट्रॉन सरोवर पर्यावरण संरक्षण आणि औद्योगिक विस्ताराच्या चौरस्त्यावर उभे आहे.

या रहस्यमय सरोवरावरून पडदा उठवण्यासाठी पर्यावरणवादी आणि वाइल्डलाईन फोटोग्राफर Nick Brandt या सरोवराजवळ गेले. त्यांनी तेथील काही फोटो काढले. यावर त्यांनी एक पुस्तकही लिहिलं. 'अक्रॉस द रेवेज्ड लॅंड' नावाच्या या पुस्तकात अशा गोष्टी आहेत ज्यांनी सरोवराच्या रहस्यावरून पडदा उठतो. पण फोटोग्राफर हे रहस्य जाणून घेऊ शकले नाहीत की, अखेर सरोवराच्या आजूबाजूला इतक्या पक्ष्यांचा मृत्यू कसा झाला.