Maha Shivratri 2025 : महादेवाला गणेशासह अजून किती पुत्र होते? शिवपुराणात आहे संपूर्ण माहिती

Maha Shivratri 2025 : बुधवारी 26 फेब्रुवारी जगभरात महाशिवरात्रीचा उत्साह असणार आहे. माता पार्वती आणि महादेवाचा या तिथीला विवाह झाला होता. भक्तांना महादेवाला कार्तिकेय आणि गणेशा या दोनच पुत्रांबद्दल माहितीये. पण तुम्हाला माहितीये का महादेवाला एकूण किती पुत्र होते ते?

Maha Shivratri 2025 : महाशिवरात्री हा हिंदू धर्मातील सर्वात मोठा सण असून यादिवशी महादेवाची पूजा करण्यात येते. माघ महिन्यातील कृष्ण चतुर्दशीला महाशिवरात्री साजरी केली जाते. यंदा महाशिवरात्री बुधवारी 26 फेब्रुवारीला साजरी करण्यात येणार आहे. भगवान शिवासोबतच त्यांचे पुत्र कार्तिकेय आणि गणेश हे देखील देवतांमध्ये पूजनीय आहेत, पण तुम्हाला माहिती आहे का की या दोघांव्यतिरिक्त महादेवाला आणखी चार पुत्र आहेत. 

गणेश : भगवान शिव यांची पहिली पत्नी सती होती, जी आगीत जळून राख झाली. जेव्हा त्याच सतीने पार्वती म्हणून दुसरा जन्म घेतला तेव्हा तिने भगवान शिवाला प्राप्त करण्यासाठी तपश्चर्या केली. शिव प्रसन्न झाला आणि त्याने तिची इच्छा पूर्ण केली आणि तिच्याशी लग्न केले. गणेशजींच्या उत्पत्तीबद्दल पुराणांमध्ये परस्परविरोधी कथा आढळतात. गणेशजींचा जन्म भाद्रपद शुक्ल चतुर्थीला दुपारी झाला.

पहिली गोष्ट : एका कथेनुसार, शनिदेवाच्या नजरेमुळे बाळ गणेशाचे डोके जळून राख झाले. यावर ब्रह्मदेवाने दुःखी पार्वतीला म्हटलं - 'तुम्हाला ज्याचे डोके आधी सापडेल, ते गणेशाच्या डोक्यावर ठेवा.' सापडलेले पहिले डोके एका बाळ हत्तीचे होते. अशाप्रकारे गणेश 'गजानन' झाला. 

दुसऱ्या कथेनुसार, गणेशाला दारात बसवल्यानंतर देवी पार्वतीने स्नान करण्यास सुरुवात केली. इतक्यात शिव आला आणि पार्वतीच्या घरात प्रवेश करू लागला. जेव्हा गणेशाने त्याला थांबवले तेव्हा संतप्त शिवाने त्याचे शिरच्छेद केले. पार्वतीजींनी चंदनाच्या मिश्रणापासून हा गणेश निर्माण केला. जेव्हा पार्वतीने पाहिले की तिच्या मुलाचे डोके कापले गेले आहे, तेव्हा तिला राग आला. त्याचा राग शांत करण्यासाठी, भगवान शिव यांनी गणेशजींच्या डोक्यावर हत्तीच्या बाळाचे डोके ठेवले आणि ते पुन्हा जिवंत झाले.

कार्तिकेय: शिवाचा दुसरा मुलगा कार्तिकेय याला सुब्रमण्यम, मुरुगन आणि स्कंद असेही म्हणतात. त्याच्या जन्माची कहाणीही विचित्र आहे. कार्तिकेयची पूजा प्रामुख्याने दक्षिण भारतात केली जाते. अरबमधील याझिदी समुदायाचे लोकही त्याची पूजा करतात, तो त्यांचा मुख्य देवता आहे. तो उत्तर ध्रुवाजवळील उत्तर कुरु या विशेष प्रदेशात स्कंद या नावाने राज्य करत असे. स्कंद पुराण हे त्यांच्या नावावरून ठेवले गेले आहे.

पहिली कथा : जेव्हा भगवान शिवाची पत्नी सती हिने तिचे वडील दक्षाच्या यज्ञाच्या अग्नीत उडी मारली आणि ती जळून राख झाली, तेव्हा शिव विलाप करू लागले आणि खोल ध्यानात मग्न झाले. त्याच्या या कृतीमुळे सृष्टी शक्तीहीन झाली. या संधीचा फायदा घेत तारकासुर नावाच्या राक्षसाने संपूर्ण पृथ्वीवर दहशत पसरवली. देवांना पराभवाचा सामना करावा लागला. सर्वत्र गोंधळ उडाला, मग सर्व देव ब्रह्माजींची प्रार्थना करू लागले, मग ब्रह्माजी म्हणाले की शिवाचा मुलगा तारकला मारेल. 

इंद्र आणि इतर देव भगवान शिवाकडे गेले, त्यानंतर भगवान शंकर 'पार्वती'च्या प्रेमाची परीक्षा घेतात आणि पार्वतीच्या तपश्चर्येने प्रसन्न होतात आणि अशा प्रकारे, शुभ मुहूर्तावर आणि शुभ मुहूर्तावर शिव आणि पार्वतीचा विवाह होतो. अशाप्रकारे कार्तिकेयचा जन्म होतो. कार्तिकेय तारकासुराचा वध करतो आणि देवांना त्यांचे स्थान परत देतो. पुराणानुसार, भगवान कार्तिकेय यांचा जन्म षष्ठी तिथीला झाला होता, म्हणून या दिवशी त्यांच्या पूजेचे विशेष महत्त्व आहे.

दुसरी कथा : पण दुसऱ्या एका कथेनुसार, कार्तिकेयचा जन्म 6 अप्सरांच्या 6 वेगवेगळ्या गर्भाशयातून झाला आणि नंतर त्या 6 वेगवेगळ्या शरीरांचे एका शरीरात विलीनीकरण झाले.

सुकेश : शिवाला तिसरा मुलगा होता ज्याचे नाव सुकेश होते. राक्षसांचे प्रतिनिधित्व दोन व्यक्तींना सोपवण्यात आले होते - 'हेती' आणि 'प्रहेती'. हे दोघे भाऊ होते. ते दोघेही राक्षसांचे प्रतिनिधी मधु आणि कैटभ यांच्याइतकेच बलवान आणि शक्तिशाली होते. प्रहेती धार्मिक व्यक्ती होती, तर हेतीला राज्य आणि राजकारणात जास्त रस होता. आपल्या साम्राज्याचा विस्तार करण्यासाठी, राक्षस राजा हेतीने कालची मुलगी भयाशी लग्न केले. भयापासून त्याला विद्युतकेश नावाचा मुलगा झाला.

विद्युतकेशचा विवाह संध्याची मुलगी 'सलकटंकटा' हिच्याशी झाला होता. 'सलाकटंकटा' ही व्यभिचारी स्त्री असल्याचे मानले जाते. या कारणास्तव, जेव्हा त्याचा मुलगा जन्माला आला तेव्हा त्याला सोडून देण्यात आले. तो कोणाचा मुलगा आहे हे माहित नसल्यामुळे, विद्युतकेशलाही त्या मुलाची काळजी नव्हती. पुराणानुसार, भगवान शिव आणि माता पार्वती यांनी त्या अनाथ मुलाला पाहिले आणि त्याला संरक्षण दिले. त्याने त्याचे नाव सुकेश ठेवले.

सुकेशाने गंधर्व कन्या देववतीशी लग्न केले. देववतीपासून सुकेशाला 3 पुत्र झाले - 1. माल्यवान, 2. सुमाली आणि 3. माली. या तिघांमुळे राक्षसी वंशाचा विस्तार आणि कीर्ती झाली.

जालंधर: शिवाला चौथा मुलगा होता ज्याचे नाव जालंधर होते. जालंधर शिवाचा सर्वात मोठा शत्रू बनला. श्रीमद्देवी भागवत पुराणानुसार, जालंधर असुर हा शिवाचा एक भाग होता. मात्र त्याला त्याची जाणीव नव्हती. जालंधर हा एक अतिशय शक्तिशाली राक्षस होता. इंद्राचा पराभव केल्यानंतर, जालंधर तिन्ही लोकांचा स्वामी बनला. यमराजही त्याला घाबरत होता.

श्रीमद्देवी भागवत पुराणानुसार, एकदा भगवान शिवाने आपले तेज समुद्रात टाकले आणि त्यातून जालंधरचा जन्म झाला. असे मानले जाते की जालंधरकडे अफाट शक्ती होती आणि त्याच्या शक्तीचे कारण त्याची पत्नी वृंदा होती. वृंदाच्या तिच्या पतीवरील भक्तीमुळे, सर्व देव-देवता एकत्रितपणे जालंधरला हरवू शकले नाहीत. यामुळे जालंधरला त्याच्या शक्तीचा अभिमान वाटू लागला आणि तो देवांविरुद्ध वागू लागला आणि त्यांच्या स्त्रियांना त्रास देऊ लागला, वृंदाच्या पतीप्रती असलेल्या कर्तव्याकडे दुर्लक्ष करू लागला.

जालंधरला माहित होते की जर विश्वात सर्वात शक्तिशाली कोणी असेल तर तो देवांचा देव महादेव आहे. स्वतःला सर्वशक्तिमान म्हणून स्थापित करण्यासाठी, जालंधरने प्रथम इंद्राचा पराभव केला आणि त्रिलोधीचा स्वामी बनला. यानंतर त्याने विष्णू लोकावर हल्ला केला.

जालंधरने विष्णूला पराभूत करून देवी लक्ष्मीला त्याच्यापासून हिरावून घेण्याची योजना आखली. यामुळे त्याने वैकुंठावर हल्ला केला. पण देवी लक्ष्मीने जालंधरला सांगितले की ते दोघेही पाण्यापासून जन्माला आले आहेत, म्हणून ते भाऊ आणि बहीण आहेत. देवी लक्ष्मीच्या बोलण्याने जालंधर प्रभावित झाला आणि लक्ष्मीला आपली बहीण मानून त्याने वैकुंठ सोडला.

यानंतर, त्याने कैलासवर हल्ला करण्याची योजना आखली आणि त्याच्या सर्व राक्षसांना एकत्र करून कैलासला गेला आणि देवी पार्वतीला आपली पत्नी बनवण्याचा प्रयत्न करू लागला. यामुळे देवी पार्वती क्रोधित झाली आणि मग महादेवाला जालंधरशी युद्ध करावे लागले. परंतु वृंदाच्या पवित्रतेमुळे, भगवान शिवाचा प्रत्येक हल्ला जालंधरने निष्प्रभ ठरवला.

शेवटी देवतांनी मिळून एक योजना आखली आणि भगवान विष्णू जालंधरचा वेष धारण करून वृंदा येथे पोहोचले. वृंदा भगवान विष्णूंना आपला पती जालंधर मानत होती आणि त्यांच्याशी पत्नीसारखे वागू लागली. यामुळे वृंदाची तिच्या पतीवरील भक्ती तुटली आणि शिवाने जालंधरचा वध केला.

जेव्हा विष्णूने वृंदाचे पावित्र्य भंग केले तेव्हा तिने स्वतःला दहन केले; तिच्या राखेतून तुळशीचे रोप जन्माला आले. तुळशी ही देवी वृंदा यांचे एक रूप आहे, जिच्यावर भगवान विष्णू लक्ष्मीपेक्षा जास्त प्रेम करतात.

भारतातील पंजाब प्रांतातील सध्याच्या जालंधर शहराचे नाव जालंधरच्या नावावरून ठेवण्यात आले आहे. आजही जालंधरमध्ये, असुरराज जालंधरची पत्नी देवी वृंदा यांचे मंदिर मोहल्ला कोट किशनचंद येथे आहे. असे मानले जाते की येथे एक प्राचीन गुहा होती, जी थेट हरिद्वारला जात असे. असे मानले जाते की प्राचीन काळी या शहराभोवती १२ तलाव होते. शहरात जाण्यासाठी बोटीची मदत घ्यावी लागत असे.

अय्यप्पा: भगवान अय्यप्पाचे वडील शिव आणि आई मोहिनी आहेत. विष्णूचे मोहिनी रूप पाहून भगवान शिव यांना वीर्यस्खलन झाले. त्याच्या वीर्याला पारद असे नाव पडले आणि त्याच्या वीर्यापासून सस्तव नावाचा मुलगा जन्माला आला जो दक्षिण भारतात अय्यप्पा म्हणून ओळखला जात असे. शिव आणि विष्णूपासून जन्माला आल्यामुळे त्याला 'हरिहरपुत्र' असे म्हणतात.

केरळ राज्यातील सबरीमलई येथे अय्यप्पा स्वामींचे एक प्रसिद्ध मंदिर आहे, जिथे जगभरातून लोक शिवपुत्राच्या मंदिरात दर्शनासाठी येतात. या मंदिराजवळ, मकर संक्रांतीच्या रात्री दाट अंधारात अधूनमधून एक प्रकाश दिसतो. दरवर्षी जगभरातून लाखो भाविक या प्रकाशाचे दर्शन घेण्यासाठी येतात.

भूम : एकदा भगवान शिव कैलास पर्वतावर ध्यान करत असताना, त्यांच्या कपाळावरून घामाचे तीन थेंब पृथ्वीवर पडले. या थेंबांपासून पृथ्वीने एका सुंदर आणि गोंडस मुलाला जन्म दिला, ज्याचे चार हात होते आणि त्याचे रंग रक्ताचे होते. पृथ्वीने या मुलाचे पालनपोषण करायला सुरुवात केली. म्हणूनच त्याला भूम म्हटले गेले कारण तो पृथ्वीपुत्र होता. थोडा मोठा झाल्यावर, मंगल काशीला पोहोचला आणि भगवान शिवाची कठोर तपस्या केली. तेव्हा भगवान शिव प्रसन्न झाले आणि त्यांना मंगललोक प्रदान केला.

(Disclaimer -  वरील माहिती सामान्य संदर्भांवरून घेण्यात आली आहे. 'झी २४ तास' याची खातरजमा करत नाही.)