ભારતમાં કોની પાસે છે પરમાણુ બોમ્બનું રિમોટ કંટ્રોલ - વડાપ્રધાન, રાષ્ટ્રપતિ કે સેના ?

Nuclear Weapons Control in India : ભારત પાકિસ્તાન વચ્ચે હાલ તણાવની સ્થિતિ છે. પાકિસ્તાન પરમાણુ હુમલાની ધમકી આપી રહ્યું છે. ત્યારે એ જાણવું જરૂરી છે કે ભારતમાં પરમાણુ બોમ્બની કમાન કોના હાથમાં છે.

Nuclear Weapons Control in India : તાજેતરમાં પહેલગામમાં આતંકવાદી હુમલો થયો હતો. જેમાં 26 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા. આ હુમલો પાકિસ્તાન દ્વારા પ્રેરિત હોવાનું સામે આવ્યું છે. પાકિસ્તાન તેના નાપાક ઇરાદાઓ માટે ભારતને ઘણા સમયથી નુકસાન પહોંચાડી રહ્યું છે. કદાચ આ જ કારણ છે કે સરહદ પર ક્યારેય શાંતિ રહી નથી. ધરતી પરનું સ્વર્ગ કહેવાતું કાશ્મીર હંમેશા પાકિસ્તાનની નજરમાં કાંટો રહ્યું છે. પાકિસ્તાન હંમેશા તેને કબજે કરવાનો પ્રયાસ કરતું રહ્યું છે.

તાજેતરના હુમલા પછી ભારતે કેટલાક કઠિન નિર્ણયો લીધા જેના કારણે પાકિસ્તાન ગભરાયું છે અને વિશ્વ પાસેથી મદદની ભીખ માંગી રહ્યું છે. આ ઉપરાંત પાકિસ્તાન તરફથી પરમાણુ હુમલાની ધમકી પણ આપવામાં આવી છે. પાકિસ્તાનની આ કાયરતાપૂર્ણ ઘટના બાદ બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધનો ભય છે. જ્યારથી પરમાણુ હુમલાનો મુદ્દો ચર્ચામાં છે, ત્યારે એ જાણવું જરૂરી છે કે ભારતમાં પરમાણુ શસ્ત્રો પર કોનું નિયંત્રણ છે.

પરમાણુ બોમ્બનો ઉપયોગ ક્યારે થયો હતો ?

દુનિયામાં ફક્ત નવ દેશો જ પરમાણુ સંપન્ન છે. પરમાણુ શસ્ત્રો એટલા ખતરનાક છે કે જો કોઈ દેશ તેનો ઉપયોગ દુશ્મન દેશ સામે કરે છે, તો મોટી સંખ્યામાં લોકો મોતને ભેટી શકે છે. અત્યાર સુધી ઇતિહાસમાં ફક્ત એક જ વાર પરમાણુ બોમ્બનો ઉપયોગ થયો છે, જ્યારે અમેરિકાએ બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં જાપાનના હિરોશિમા અને નાગાસાકી પર પરમાણુ બોમ્બ ફેંક્યો હતો. પરમાણુ બોમ્બના ઉપયોગ અને નિયંત્રણ અંગે દરેક દેશની પોતાની નીતિ હોય છે. ઘણા દેશોમાં તેનું નિયંત્રણ રાષ્ટ્રના વડા પાસે હોય છે, જ્યારે કેટલાક દેશોમાં સેના તેને પોતાના નિયંત્રણમાં રાખે છે.

ભારતમાં પરમાણુ શસ્ત્રોની કમાન કોના હાથમાં છે ?

ભારતમાં વડાપ્રધાન પરમાણુ હુમલાનો આદેશ આપી શકતા નથી અને તેમની પાસે કોઈ પણ પ્રકારનું રિમોટ બટન પણ નથી. પરમાણુ શક્તિથી સંપન્ન અને જવાબદાર દેશ હોવાને કારણે ભારતે પરમાણુ શસ્ત્રોના નિયંત્રણ માટે એક સંપૂર્ણ માળખું વિકસાવ્યું છે. આમાં ન્યુક્લિયર કમાન્ડ ઓથોરિટીને પરમાણુ શસ્ત્રો સંબંધિત નિર્ણયો લેવાનો અધિકાર છે. આમાં બે પ્રકારના સત્તામંડળો બનાવવામાં આવ્યા છે, એક રાજકીય પરિષદ અને બીજી એક્ઝિક્યુટિવ પરિષદ. દેશના વડાપ્રધાન રાજકીય પરિષદની અધ્યક્ષતા કરે છે. તે એકમાત્ર સંસ્થા છે જેને પરમાણુ હુમલાનો આદેશ આપવાનો અધિકાર છે.

એક્ઝિક્યુટિવ કાઉન્સિલ શું કરે છે ?

રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર એક્ઝિક્યુટિવ કાઉન્સિલનું અધ્યક્ષપદ સંભાળે છે. કારોબારી પરિષદે રાજકીય પરિષદના આદેશોનું પાલન કરવાનું રહેશે. એટલા માટે ભારતમાં પરમાણુ હુમલો કરવાનો નિર્ણય એકલા વ્યક્તિ દ્વારા લઈ શકાતો નથી. આપણા દેશમાં પરમાણુ શસ્ત્રોના સંચાલન માટે સ્ટ્રેટેજિક ફોર્સિસ કમાન્ડ બનાવવામાં આવ્યું છે, જે મિસાઇલ લોન્ચિંગનો ઉપયોગ કરે છે.